Sehemu ya 1: Utangulizi wa Vita ya Kagera
Vita vya Kagera kati ya Tanzania na Uganda vilikuwa vita vya kijeshi vilivyodumu kwa muda wa miezi sita, kuanzia Oktoba 1978 hadi Aprili 1979. Vita hii ilianza katika Mkoa wa Kagera, Tanzania, lakini baadaye mapigano yalisambaa hadi ndani ya ardhi ya Uganda. Hii ilitokea baada ya majeshi ya Tanzania, kwa kushirikiana na waasi wa Uganda, kuanzisha operesheni ya kijeshi iliyosababisha kuondolewa madarakani kwa kiongozi wa kijeshi wa Uganda, Field Marshal Idi Amin Dada.
Vita vya Kagera vina umuhimu mkubwa katika historia ya ukanda wa Afrika Mashariki, siyo tu kwa sababu vilileta mabadiliko ya uongozi nchini Uganda, bali pia vilionyesha uthubutu wa Tanzania chini ya uongozi wa Rais Julius Nyerere katika kulinda mipaka yake na kusimamia haki katika ukanda huo.
Asili ya Mgogoro wa Kagera
Vita hii ilitokana na mgogoro wa muda mrefu kati ya Tanzania na Uganda. Mgogoro huo ulianza mara tu baada ya Idi Amin kuchukua madaraka nchini Uganda kwa njia ya mapinduzi mnamo Januari 25, 1971, akimng'oa Rais Milton Obote. Amin alipata urais kupitia mapinduzi ya kijeshi, na Dk. Obote akalazimika kutorokea uhamishoni nchini Tanzania.
Hii ilianzisha uhasama kati ya Idi Amin na Tanzania, kwani Rais Julius Nyerere alimpa hifadhi Obote na kuendelea kumuunga mkono kisiasa. Obote akiwa Tanzania, alianza kupanga namna ya kurudi madarakani Uganda, jambo ambalo Amin aliona kama kitisho kwa utawala wake. Uhusiano kati ya Tanzania na Uganda ukazidi kuwa mbaya zaidi kutokana na hali hiyo.
Sababu za Moja kwa Moja za Vita
Ingawa kulikuwa na migogoro ya kidiplomasia kwa miaka kadhaa kabla ya 1978, hakuna vita rasmi iliyozuka hadi Oktoba 9, 1978. Siku hiyo ambayo ni maadhimisho ya Uhuru wa Uganda, tukio dogo ndilo lililosababisha mlipuko wa vita. Kulingana na taarifa kutoka gazeti la Daily Monitor la Uganda (Oktoba 9, 2017), mwanajeshi wa Uganda alivuka mpaka na kuingia Tanzania kutafuta kinywaji na kukutana na mpenzi wake, ambaye alikuwa raia wa Tanzania. Katika hali hiyo, mwanajeshi huyo alikamatwa na vikosi vya usalama vya Tanzania na kuwekwa rumande.
Baada ya kuachiwa, mwanajeshi huyo alirudi Uganda akiwa na hasira, akihisi kuwa amedhalilishwa. Alichukua bunduki na kurejea tena upande wa Tanzania ili kulipiza kisasi. Tukio hili dogo liliamsha mzozo wa kijeshi uliokuwa tayari umejaa chuki na uhasama baina ya Tanzania na Uganda.
Kuibuka kwa Mapigano
Baada ya tukio hilo, hali ya wasiwasi iliendelea kuongezeka, huku Amin akidai kwamba Tanzania ilikuwa ikisaidia vikundi vya waasi vilivyokuwa vikijaribu kuipindua serikali yake. Kufikia mwezi huo wa Oktoba 1978, Amin alitangaza kuwa Tanzania ilikuwa imevamia Uganda, na kama jibu, akaamuru majeshi ya Uganda kuingia na kuvamia maeneo ya Tanzania. Jeshi la Uganda likavuka mpaka na kushambulia mkoa wa Kagera, likidai maeneo ya ardhi ya Tanzania kuwa ni sehemu ya Uganda.
Kutokana na uvamizi huo, Rais Julius Nyerere alichukua hatua ya kuandaa majeshi ya Tanzania, yanayojulikana kama Jeshi la Ulinzi la Wananchi wa Tanzania (JWTZ), kwa lengo la kulinda mipaka ya taifa. Vita hivyo vikaanza rasmi, na Tanzania iliamua kujibu mashambulizi kwa nguvu kubwa, lengo likiwa ni kuondoa uvamizi wa Uganda kutoka Kagera na baadaye kuangusha utawala wa kijeshi wa Idi Amin.
Matokeo ya Awali ya Vita
Vita hii ya Kagera ilianza kama jitihada za kujibu uvamizi wa Uganda, lakini ilibadilika kuwa kampeni kamili ya kijeshi dhidi ya utawala wa Idi Amin. Jeshi la Tanzania, likiwa na nguvu na morali, lilianzisha mashambulizi ya kurudisha maeneo ya Kagera kutoka kwa majeshi ya Uganda, na lilifanikiwa kufanya hivyo kwa muda mfupi. Baada ya kufanikiwa kurejesha Kagera, majeshi ya Tanzania yalisonga mbele na kuingia ndani ya Uganda, kwa lengo la kuondoa tishio la kudumu kutoka kwa Amin.
Katika hatua hii ya vita, Tanzania ilishirikiana na vikundi vya waasi kutoka Uganda ambao walikuwa wanapinga utawala wa Idi Amin. Hii ilijumuisha vikundi vya wapiganaji waliohamasishwa na Milton Obote na wapinzani wengine wa Amin waliokuwa tayari kupigana kumuangusha.
Hitimisho la Sehemu ya 1
Sehemu ya kwanza ya Vita vya Kagera inaelezea sababu za msingi zilizopelekea vita, tukio la mwanzo lililosababisha mlipuko wa mapigano, na hatua za awali zilizochukuliwa na Tanzania katika kujibu uvamizi wa Uganda. Kutokana na uhasama wa muda mrefu kati ya Julius Nyerere na Idi Amin, pamoja na uhasama kati ya mataifa hayo mawili, vita hii ilikuwa inaelekea kuwa ya muda mrefu zaidi na yenye athari kubwa katika siasa za Afrika Mashariki.
Katika sehemu zinazofuata, tutaangazia jinsi vita ilivyoendelea, jinsi Tanzania ilivyofanikiwa kuingia ndani ya Uganda, na hatimaye jinsi Idi Amin alivyoondolewa madarakani.
ITAENDELEA ...
0 Comments