MAKALA:MIAKA 60 YA HIFADHI YA RUAHA NA GEOFF FOXES KATIKA SEKTA YA UWEKEZAJI

Waziri wa Maliasili na utalii Balozi Dkt Pindi Chana akimkabidhi Cheti Cha shukrani kwa Kuchangia maendeleo ya Hifadhi ya Ruaha Nico Foxes kwa niaba ya familia ya Geoff Foxes wakati wa Kilele Cha maadhimidho ya Miaka 60 ya Hifadhi ya Taifa ya Ruaha picha na Francis Godwin 

Mzee Geoff Foxes kulia akiwa na mtoto wake Christopher Foxes  

Na Francis Godwin ,Iringa 

MWANZILISHI wa Uwekezaji katika sekta ya utalii ndani ya Hifadhi ya Taifa ya Ruaha Geoff Foxes ni kielelezo cha ukuaji wa sekta ya utalii Ruaha na Historia isiyofutika .

Hifadhi ya Taifa ya Ruaha ni Hifadhi iliyotimiza Miaka 60 mwaka huu 2024 toka kuanzishwa kwake .

Wapo wengi waliopitia katika Hifadhi hii iwe kwa kutalii ama kufanya kazi hata kuwekeza katika sekta hii nyeti ya utalii ambao Kila mmoja amekuwa na mchango wake ambao umepelekea Hifadhi leo kuwa endelevu na yenye mvuto mkubwa.

Mmoja kati ya waanzilishi wa Uwekezaji katika sekta ya utalii kupitia ujenzi wa Hotel katika Hifadhi hii ni Geoff Foxes.

Geoff Foxes mwenye umri wa  86 sasa anasema kuwa katika enzi za mwanzo za ukoloni wa Wajerumani, kulianzishwa hifadhi ndogo ya wanyamapori magharibi mwa Hifadhi ya Taifa ya Ruaha iliyoitwa Hifadhi ya Wanyamapori ya Mto Saba. 

1959 alianza kutembea kwenye eneo hilo ball  sasa anaitwa Ruaha National Park. Wakati ule ileitwa Rungwa reserve Kabla ya hapo ileitwa Saba River Game Reserve.

Hivi sasa mto huu unaitwa Mto Isaya Baadae eneo kubwa kati ya barabara ya Chunya/Itigi na Mto Ruaha liliingizwa kwenye gazeti na Waingereza kuwa hifadhi ya wanyamapori, iliyojulikana kama Hifadhi ya Wanyamapori ya Rungwa. 

Anasema kuwa Hifadhi hii ilipata jina kutokana na kijiji kidogo kilichoko kwenye daraja la mto Rungwa katika barabara ya Itigi.

"Niliitembelea mara nyingi hifadhi ya Rungwa, ambapo kuvua samaki aina ya tiger katika Mto Ruaha kulikuwa kivutio kikuu, pamoja na fursa ya kukimbia hali ya baridi kwenye mashamba ya chai ya Mufindi, ambako nilifanya kazi tangu mwishoni mwa 1959"anasema Foxes 

 Kuwa uwindaji pia ulikuwa mzuri kando ya ukingo wa mashariki wa mto.

"wishoni wa mwaka 1963, mimi na mke wangu Vicky tulikaa kwenye kambi ya mabanda iliyojengwa na mtafutaji dhahabu wa zamani aliyeitwa Scotty, ambaye aliendesha eneo hilo kama kituo cha watalii kilichoko karibu na daraja la sasa."

 Anasema Serikali ilikuwa imeweka kivuko cha ferry kilichojengwa kwa mapipa ya mafuta na kufungwa kwenye kamba ya chuma kuvuka Mto Ruaha. 

"Siku moja, tuliendesha gari na kuvuka hifadhi kwenda kwenye matembezi ya kutazama wanyama"

familia ya Geoff Brus Foxes aliyekaa ,waliosimama kutoka kushoto ni Peter Foxes , Christopher Foxes na Nico Foxes 

Kuwa walitafuta siku nzima na kugundua nyumba chache za chuma zilizo Mbage, kwenye Mto Mwagusi, ambako afisa wa hifadhi ya wanyamapori, Stevenson, alikuwa ameanzisha makao makuu ya Hifadhi ya Taifa ya Ruaha inayokuja.

Kuwa makao makuu hayo yalikuwa yameachwa bila mtu, na hivyo tuliandika majina yetu kwenye kitabu cha wageni na kutoa maoni kwamba hatukuona wanyama wowote.

 "Stevenson baadaye alitutumia barua akisema kwamba wakati anapoandika, kuna tembo nje ya nyumba yake, lakini siku hiyo ya kwanza tulipoingia kwenye hifadhi iliyopendekezwa, tuliona Pimbe mmoja tu" anasema Foxes 

 Kwa kulinganisha ziara hiyo na kile kinachoweza kuonekana siku hizi, ambacho ni sifa ya maafisa wa hifadhi walioshika nyadhifa na wafanyakazi.

"Mtoto wetu mkubwa, Christopher, alizaliwa miezi mitatu tu baada ya ziara hiyo ya kwanza kwenye hifadhi"

 Anasema pamoja na watoto na  wengine watatu, walifurahia kutembelea mara nyingi Hifadhi ya Ruaha, ambapo mwanzoni walikaa kwenye kambi ya serikali, lakini baadae wakawa wanapiga kambi kando ya mto, hasa Mwayangi (sasa ni Ruaha River Lodge), ambako familia nzima ilikuwa na hamu ya kuvua samaki aina ya tiger.

Foxes anasema baada ya kipindi kifupi cha Stevenson katika Ruaha, alifuatwa na John Savage, ambaye alipewa jukumu la kuunda timu ya walinzi wa wanyamapori, kujenga majengo ya hifadhi na mtandao wa barabara. 

"Nakumbuka aliniomba msaada wa kuwatafuta walinzi wa hifadhi, na nikampelekea wawili wa wafuatiliaji wanyamapori wangu wazuri, mmoja wao bado yuko hai leo"anasema Foxes 

Kuwa Savage alihamisha makao makuu ya hifadhi kutoka Mbage hadi Msembe, akitambua kuwa maji yalikuwa haba Mbage kwa mahitaji ya makao makuu makubwa yaliyotarajiwa siku za usoni.

Kuwa Hifadhi hiyo ilikumbwa na ujangili mkubwa katika miaka ya 1970 na 1980, ambapo msitu uliokuwepo ulifanywa kuwa maficho ya tembo, hatimaye ukaharibiwa.

 Hata majengo ya awali yaliyofichwa kwenye msitu yalibakia wazi, na kufuatiwa na “mji mdogo” wa sasa na viwanja vya ndege tunavyoona leo.

Pia anasema Savage alifuatiwa na viongozi mbalimbali wa Tanzania Mnamo 1980, Horace Nasiri alipewa nafasi ya kuwa Mkuu wa Hifadhi ya Ruaha chini ya Mkuu wa Hifadhi za Kanda, Ben Kanza. 

Alifuatwa kwa muda mfupi na Charles Kibasa, ambaye alibadilishwa na Ole Moirana mwaka 1985, aliyedumu kwa miaka kumi na alikuwa na mafanikio makubwa.

 Moirana alimkabidhi Mtango Mtahiko, ambaye aliendeleza uongozi thabiti kwa miaka mingine kumi kutoka 1995 hadi 2005.

 Baadaye, hifadhi hiyo iliongozwa na viongozi mbalimbali kama Hando, Qorri, Chris Timbuka, William Mwakilema, Msindai, na Godwel Mengataki.

Kuwa  siku za mwanzo, Rais wa awamu ya kwanza Hayati baba wa Taifa Mwalimu Julius Kambarage Nyerere aliunga mkono kwa nguvu ulinzi wa wanyamapori na kuanzishwa kwa Hifadhi  za taifa, ingawa utalii kama sekta haukulingana na kanuni zake za ujamaa.

 "Hivyo basi, familia yangu ilikuwa peke yake kibiashara katika Ruaha, tukifurahia upweke wa mandhari kubwa bila msongamano wa watalii"

Hata hivyo, Tanapa ilikosa fedha mara kwa mara, hasa katika kipindi kigumu kiuchumi kwa Tanzania. 

Haya yalikuwa ni nyakati za ujangili mkubwa wa tembo na faru, na nakumbuka Ben Kanza akiniambia kuwa hangeweza kuwaambia walinzi wake kuhatarisha maisha yao wakati hawajalipwa mishahara kwa miezi mitatu, walikosa vifaa, na walikuwa na bunduki duni kuliko za majangili.

Kwa hivyo, tulianzisha shirika la misaada, linaloitwa Friends of Ruaha Society, ambalo lilisaidia hifadhi kwa vifaa vya walinzi wa wanyamapori, malipo ya motisha ya kukamata majangili, vipuri vya vifaa vya kujenga barabara, na kadhalika.

Huku mwishoni mwa mwaka 1981, tuliomba ruhusa ya kujenga kambi ya watalii kwenye na kuzunguka kopje la Mwayangi. 

Anasema kwa kuwa alikuwa na watoto wanne waliozaliwa na kukulia Tanzania, tulihitaji njia ya kuhakikisha wanaweza kuendelea kuishi hapa, hivyo tukachukua fursa na kuamini kuwa utalii utarejea.

Vicky alisimamia kazi zote kwani mkataba wangu wa kampuni ya chai haukuniruhusu kujiingiza kwenye shughuli nyingine za kifedha. 

Kuwa kila Jumatatu, Vicky aliendesha kilomita 260 kwenda Ruaha na kurudi Mufindi Ijumaa. 

Pia, aliwapeleka watoto wa watu wengine na kuendelea na shule yao huko Ruaha, ambapo alifundisha kwa miaka 27 bila malipo.

Anasema mnamo miaka ya 1980, Vicky alimtembelea Waziri George Kahama kuhusu tatizo la kivuko cha ferry, na wakajadili ramani kwa ajili ya wazo la kujenga daraja ambalo baadaye lilijengwa na kuzinduliwa na Waziri Mkuu Malecelela.

"Familia yetu imeendelea mbele na kuendeleza vifaa vingi vya utalii nchini Tanzania kupitia Fox Safari Camps na Safari Air Link (SAL)"anasema kuwa 

Hata hivyo anasema mtoto wake Bruce Foxes  amekuwa mtetezi mkuu wa matumizi endelevu ya maji kwenye mabonde ya juu ya Hifadhi ya Ruaha. 

Kuwa yeye na mkewe Jane Fox wameshiriki katika kuhamasisha utalii Kusini na Magharibi mwa Tanzania kwa zaidi ya miaka 25, na sasa wameunganishwa na mtoto wao Oliver Foxes , ambaye amejiunga nao katika juhudi zao.

Kama mtu yeyote angeingia ofisini kwa Waziri wakati huo, wangeweza kuona Waziri na Vicky wakijitahidi kwa mikono na magoti wakichunguza ramani zilizokuwa sakafuni kujadili mawazo ya Mzunguko wa Kusini.

Baadaye, Moirana alilazimika kujitahidi kuhakikisha kuwa hifadhi hiyo haikuelekezwa mahali pengine na alisimamia ujenzi wake mwenyewe na  Ilizinduliwa na Waziri Mkuu John Maleacella.

"Sasa naweza kusema kwamba familia yetu imeongoza kwa maendeleo ya vifaa vingi vya utalii www.foxessafaricamps.com na www.mwagusicamp.com na Safari Air Link (SAL) www.flysal.com, ambavyo vinashughulikia mzunguko wote wa kusini"

 Lakini nyakati zimekuwa ngumu utalii umekuwa wa kimya kusini, na kwa hivyo tumefanya kazi na kambi mbili pekee, Ruaha River Lodge na Kambi ya Mwagusi ya Chris, katika Hifadhi ya Ruaha kwa miaka 20.

Maendeleo zaidi yanahitaji utalii wa kutosha kufadhili upanuzi wowote na bado tunatumaini nyakati bora.

Ningependa kuwashukuru wahifadhi wa Hifadhi "wanamapinduzi" wa awali na wengi ambao walifuata na kufanya kazi nasi kama washirika huku sisi tukitoa vifaa kwa watalii wanaotembelea na mamlaka ya hifadhi ikitoa ushirikiano.

Ikumbukwe kuwa Kuwaenzi waasisi wa Hifadhi ya Taifa ya Ruaha ni muhimu kwani wao ndio walioweka misingi ya ulinzi wa wanyamapori na mazingira ambayo yanachangia urithi wa taifa letu. 

Katika miaka 60 tangu kuanzishwa kwa hifadhi hii, mchango wao umewezesha kutunza bioanuai, kuvutia watalii, na kukuza uchumi wa Tanzania. 

Kwa kujitolea kwao na maono yao, wamehifadhi maeneo ya asili kwa vizazi vijavyo na kusaidia kujenga utamaduni wa kuheshimu na kulinda urithi wa maliasili zetu kwa Kila mafanikio ya sasa yana mizizi katika juhudi zao.

Mwandishi wa Makala hii Francis Godwin ni mtayarishaji wa maudhui mitandaoni kupitia Matukio Daima media na Mwanahabari wa gazeti mbali mbali anapatikana kwa namba ya simu 0755026299 barua pepe: matukiodaima3@gmail.com